İktisat Gözlüğü İle Bakmak
Ben mesela bir markete girdiğimde bir ürün alacağım zaman fayda maliyet analizi yaparım. Tamam bu kuruyemişe şu kadar para vercem ama acaba lezzetli midir acaba verdiğim paraya değer mi diye düşünürüm. Veya Fırsat Maliyeti-Alternatif Maliyet durumlarına bakarım. Mesela bir tane çikolata alsam belki 1 dakika içinde yiyip bitireceğim ve sadece 1 dakika boyunca çikolata lezzeti alacağım. Ama bir çikolata yerine çikolatalı bir bisküvi alsam 10 dakika boyunca çikolata tadı alacağım. Burda bunun analizini yaparım bazense hiç bir alternatifi düşünmeden alırım ve giderim, sadece o anın tadını çıkarırım. Bazen çok da kasmadan anın tadını çıkarmak lazım.
Bir Ürünü Neden Satın Alırız
Satın alırken insanın karar verme mekanizması vardır biz bazen hislerimizle bazense ihtiyaçlarımızla alışveriş yaparız. Marketten alışveriş yaparken bir peynir alırken peynirin kilosuna bakarız, bizim sevdiğimiz pernir mi ona bakarız. Acaba kahvaltıda ihtiyacımız var mı onu tüketmek istiyor muyuz ona bakarız. Bazen tüm şartlar karşılanır ama fiyatı bize uygun gelmeyebilir, o zaman vazgeçip yanında duran aynı özelliklerdeki daha uygun fiyatlı bir peyniri satın alırız. Peki o zaman bizim satın almamıza karar veren mekanizma nedir. İhtiyaçlar mı? SANMAM. O zaman hislerimiz mi? PEYNİR ALIRKEN DEĞİL!! Peki ya ne? Bir ürünü satın alırken birden fazla karar mekanizması çalışır. Fayda-Maliyet analizi, Fırsat Maliyeti gibi konular devreye girer. Mesela ben bu peyniri almayıp onun yerine süt alsam aynı ihtiyaçlarımı karşılar mı veya peynire bir para verdim. Kaç gün bu peyniri tüketirim, benim katlandığım maliyet elde ettiğim faydadan üstün mü yoksa faydam daha mı üstün? Bu soruların yanıtları bizi satın almaya karar verdirir. Sizde yorumlarınızı mail adresime gönderebilirsiniz. osmanhulusii94@gmail.com
Bir Ürünün Fiyatının Belirlenmesi
Bir ürüne olan talep ve o ürünün arz miktarı fiyatı belirler. Mesela ofis bilgisayarlarına talep çok azdır o yüzden fiyatları düşüktür, ama bir oyun bilgisayarına talep çok fazladır, ekran kartları o yüzden çok pahalıdır ve oyun bilgisayarları da çok pahalıdır. Onu pahalı yapan ona olan talebin yoğunluğudur. Benim elimde 10 tane bilgisayar var ve 10 kişi talep ediyorsa ben bunu 100 liraya satarım ama elimde 10 bilgisayar varken 20 kişi talep ederse ben sadece 10 kişiye satış yapabilirim. O yüzden 10 kişinin satın alabileceği şekilde fiyarlarımı güncellerim ve bilgisayarları bundan sonra 200 liradan satarım. Yani talep yani ürüne olan ilgi artarsa fiyatta artar. Mesela ben fiyatı artırmak yerine bilgisayar arzını artırsaydım mesela 20 tane bilgisayar daha üretseydim bilgisayar fiyatlarım 100 lira olamazdı çünkü 100 liradan almak isteyen 10 kişi var onlara 100 liradan sattım diyelim kalan 10 kişi bilgisayara 100 lira vermeye razı olmadıkları için fiyatı düşürmek zorunda kalırdım, 80 lira yapardım ki kalan 10 kişiye de hitap edebileyim. yani arz fazlalığı benim fiyatlarımı düşürür.
Fırsat Maliyeti-Alternatif Maliyet
Vazgeçilen en iyi seçenek 'Alternatif Maliyettir'. Mesela ben şuan evimde iktisat ile ilgili bir tanım yazıyorum, bunu yapmayıp bu Haziran akşamında serin bir yürüyüşe de çıkabilirdim, yürüyüş benim alternatif maliyetimdir. Çünkü ben yürüyüşten vazgeçip evde bu tanımı yazmayı tercih ettim. Resimde olduğu gibi salatadan vazgeçip dondurma yiyorum o zaman salata benim alternatif maliyetimdir. 'Fırsat Maliyeti' ile 'Alternatif Maliyet' aynı anlama gelmektedir.
Arz Talep
Arz ve Talep iktisadın en önemli konusudur. Çünkü iktisattaki her tanımın bir arzı ve talebi var bunların kesiştiği noktada ise denge noktası var. Nedir bu arz talep. Arz demek bir ürünü sunmak demek. Ben bir bilgisayar üreticisi olayım, Elimdeki bilgisayarları üretip piyasaya sunmam arzdır. Talep ise bu bilgisayarı satın almak isteyen bilgisayar tutkunlarının isteğidir. Arz ve talebin belirli bir miktarı vardır. Bu miktarların birleştiği yerde ise fiyatlar belirlenir.
Marjinal Fayda
Şimdi arkanıza yaslanın yanınızdaki sudan bir yudum alın ve sakince okuyun. İktisat çok keyiflidir ve bu keyfi birlikte yaşayalım istiyorum. Marjinal faydaya gelince, ismi bile marjinal olan bu kelime acaba ne demek olaki. Şöyle bir örnek ile açıklayım, karnım çok acıktı ve gittim bir dilim lahmacun yedim ilk yediğim dilim mükemmel lezzetli geldi çünkü karnım çok açtı. İkinci dilimi yedim ama bu sefer ilk dilim kadar keyif almadım çünkü karnım biraz öncekine göre biraz doymuştu ardın hemen üçüncü dilimi yedim aldığım keyif tamamen düştü çünkü karnım iyice doydu ve karnım tok olduğu için artık yediğim lahmacunların bir lezzet almıyorum hatta daha da yemeye devam edersem bana ızdırap vermeye başlıcak karnım iyice şişcek çünkü. İşte bu marjinal faydadır. Her yediğim dilimde daha da az tat alıyorum çünkü her dilimde marjinal fayda azalıyor. Yani son birimden elde ettiğim fayda her yediğim dilimde azalıyor, yani marjinal fayda azalıyor. Bilimsel olarak açıklamak istersek, elde edilen son birim faydaya, marjinal fayda, denir. İlk lahmacundan 10 birim fayda elde etmiş olayım, 2. dilimde karnım bireaz daha dolyduğu için toplam faydam onyedi veyahut onaltıya çıkar yani her seferinde ilk dilimde olduğu gibi 10 birim artmaz. İkinci yediğim dilimde on altıya çıktığını varsayalım ilk dilimde ondu ikinci dilimde on altıya çıktı yani SON dilimden altı birimlik fayda elde ettim o zaman benim marjinal faydam altıdır. Karnım doyamadı ısrarla Üçüncü dilimi yemek istiyorum :)) o zaman toplam faydam on altıdan yirmiye çıkar çünkü her seferinde faydam azalarak artar. Yani son birimden elde ettiğim fayda dört birim oldu yani marjinal faydam dört birim oldu. Bu marjinal fayda negatif olur mu? evet marjinal fayda negatif olur hani demiştik ya lahmacun yemeye devam edersem artık bana ızdırap verir diye. Eğer yemeye devam edersem artık toplam faydam bir süre sonra azalmaya başlar mesela toplam faydam yirmi dokuz iken bir dilim daha lahmacun yersem toplam faydam yirmi yediye düşer yani son birimden eksi iki birim fayda elde ettim yani marjinal faydam eksi ik oldu. Yani bir ürünü sürekli tüketirsek o zaman marjinal faydamız eksiye düşebilir.
Mikro İktisat
Adından da anlaşılacağı gibi mikro konulara odaklanır. Nedir bu mikro konular: Bir bakkalı ilgilendiren iktisadi konular mikro konulardır yani küçük konulardır veyahut bir kırtasiyeyi veyahut devasa bir şirketi ilgilendiren konular mikro iktisadın konusudur. Yani işletmemizin büyük veya küçük ölçekli olması bizim olaya bakışımızı değiştirmez, bütün durumlarda tek bir şirket veya işletmenin kar zarar durumları veya üretim maliyetleri incelendiği için bu durum mikro iktisadın konusuna girer. Kısacası şirketler kendi yağında kavrulurlar işlerini yönetirler üretim, satış kararı alırlar, ama arka planda bir kaç formül çalışır. Mesela optimizasyon önemli bir konudur. İşletmeler üretim yaparken maliyetleri minimumda tutmak ister, bunun adı maliyet optimizasyonudur. Veyahut kar marjını hesaplarken malkiyet ve toplam hasılatın eşit olduğu nokta başabaş noktasıdır. Onun üstünde kalan her kısım ise işletmenin kar ettiği kısımdır. Şimdi ise birazcık Mikro iktisadın alt konularına değinelim.
İktisat Nedir
Kıt kaynaklarla sınırsız ihtiyaçları karşılama sanatına 'İktisat' denir. İktisat sadece paranın yönetimi ile ilgileniyor sanabilirsiniz ama öyle değildir. İktisat insanların karar verme mekanizmaları, satın alma kararları. Neyi önemsedikleri neyi umursamadıkları kısacası cebindeki parayı harcarken önem verdiği her şey ile ilgilenir iktisat. Normalde tanımı 'kıt kaynaklarla sınırsız ihtiyaçları karşılayan bir sosyal bilim dalıdır' ama bana göre tanımı ise 'Kıt Kaynaklarla Sınırsız İhtiyaçları Karşılama Sanatıdır'. Çünkü iktisat insanların karar verme mekanizmasında çok önemli bir yere sahip olan mükemmel bir sanattır. İktisat farklı farklı dallara ayrılır diğer başlıklarda bunları ele alalım. Keyifli okumalar.